Stichting Cirkeltoezicht
Uw vraagbaak voor besturen van maatschappelijke organisaties
Ben jij ook zo klaar met de raadseltjes op Facebook? Of nog erger; de sommetjes op LinkedIn.
Onwillekeurig kijk je welke reacties worden gegeven. Had je verwacht dat de directeur van die grote bank zich leent voor deze raadsels? Jij bent er eigenlijk helemaal klaar mee. Je wilt er niet op reageren, maar, dan laat je je toch verleiden en post je antwoord!
Toch even kijken wat de financieel directeur van de bank antwoordt. Verrek, maar, dat antwoord klopt toch niet…? Of maak ik een denkfout…?
Raadseltjes zijn zo gek nog niet. Ik vraag soms aan mijn kinderen wat het antwoord is. Zij geven heel snel het juiste antwoord. Steeds vaker vraag ik me af hoe ze dat doen.
Op dit moment lees ik het boek: “Ons feilbare denken” van Daniel Kahneman. Kahneman geeft op een leuke toegankelijke manier voorbeelden hoe ons brein werkt. Hij maakt hierbij onderscheid tussen ‘Systeem 1’ en ‘Systeem 2’ in ons brein.
Wanneer ik je vraag: “Hoeveel is drie plus drie?” Dan antwoord jij waarschijnlijk: “Zes.” Wanneer je vanmiddag van het werk naar huis rijdt, denk je hier niet bij na. Niet hoe je de auto bestuurt en niet welke weg je neemt. Ons brein werkt in beide gevallen met Systeem 1.
Wanneer ik vraag hoeveel 24 x 15 is, kun je dat uitrekenen. Je hebt daar even tijd voor nodig. Wanneer je na je werk voor een etentje met vrienden naar de binnenstad van Den Haag rijdt, kom je er. In welke straat is het restaurant gevestigd? Is het restaurant bereikbaar met de auto? Parkeer ik in een parkeergarage? Hoeveel tijd neemt dit in beslag? Dit vraagt enige voorbereiding. Bij dit soort vragen is Systeem 2 in ons brein aan het werk.
Logisch en herkenbaar is je reactie. Zo werkt dit! Maar er is een adder onder het gras: onze hersenen zijn lui: systeem 1 treedt graag op de voorgrond. “Dit heb ik al een keer gezien, dat weet ik wel.” Je reageert primair, vult het antwoord in. Maar, is dit het juiste antwoord? Alle kennis die is opgeslagen in het brein blijft zitten waar het zit.
Een voorbeeld van Kahneman: 5 machines hebben 5 minuten nodig om 5 apparaten te produceren. Hoeveel minuten hebben 100 machines nodig om 100 apparaten te produceren? Is dit 100… of … 5?
Zeg eens eerlijk? Heb jij raadseltjes wel eens voor jezelf beantwoord en verbaasde je je over de antwoorden die gegeven werden? Na even puzzelen geef je aan jezelf toe dat je het eigenlijk mis had en ben je blij dat je niet spontaan je antwoord hebt gepost.
En nu de stap naar de bestuurskamer. Een voorstel ligt op tafel. Jouw mede-bestuurder is groot voorstander en legt uit waarom. Wat is jouw reactie of gevoel? Hoe reageer jij? Kun jij je mening bijstellen? Handel jij vanuit Systeem 1? Of geef je Systeem 2 de ruimte en wacht je met het geven van je reactie totdat je vanuit de kennis die opgeslagen en beschikbaar is binnen jouw brein in staat wordt gesteld een mening te vormen die rationeler is dan je primaire reactie?
